Ελευθερία της έκφρασης και φακελώματα

Επειδή κάποιες αλήθειες πρέπει να λέγονται

Κι επειδή πολλές ανακρίβειες έχουν λεχθεί για το πώς επιτεύχθηκε η τροποποίηση της νομοθεσίας στο επίμαχο θέμα της ελευθερίας της έκφρασης των εκπαιδευτικών, παραθέτω πιο κάτω τα γεγονότα όπως τα έζησα ως η πρώτη εκπαιδευτικός που έλαβε γνώση του περιεχομένου του φακέλου της, ως συνδικαλίστρια που διώχθηκε και τιμωρήθηκε για την αρθρογραφία της, ως άτομο και ως μέλος της Νέας Κίνησης Καθηγητών που αγωνίστηκε και πέτυχε - χάρη στη νόμιμη και δίκαιη παρέμβαση της Επιτρόπου Διοικήσεως και συγκεκριμένων Βουλευτών - την αλλαγή της νομοθεσίας για το σύνολο των εκπαιδευτικών.

Η αλήθεια για την τροποποίηση της νομοθεσίας
Η νομοθεσία που διέπει την ελευθερία της έκφρασης των Εκπαιδευτικών στην Κύπρο τροποποιήθηκε πρόσφατα (Μάρτης 2010), μετά από συνεχείς παρατηρήσεις και εισηγήσεις του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως προς το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Κυρίως, όμως, μετά τη συζήτηση στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας στις 16 Φεβρουαρίου 2010 της Έκθεσης του Γραφείου της Επιτρόπου αναφορικά με παράπονο που είχε υποβάλει τον Απρίλιο του 2009 η Νέα Κίνηση Καθηγητών και το οποίο εξετάστηκε με τη δέουσα προσοχή από την Επίτροπο Διοικήσεως. 

Το παράπονο αφορούσε τη δυσμενή μεταχείριση που αναγκάστηκα να υποστώ  ως εκπαιδευτικός και στέλεχος της Νέας Κίνησης από υψηλόβαθμα στελέχη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, περιλαμβανομένου και του ίδιου του Υπουργού Παιδείας, λόγω της αρθρογραφίας μου. Συγκεκριμένα, με αφορμή άρθρο μου με τον τίτλο "Παραφράζοντας τον Καβάφη" που δημοσίευσα το Δεκέμβρη του 2008 στην εφημερίδα της Νέας Κίνησης Καθηγητών και το οποίο είχε την αφιέρωση "Προς άρτι προαχθέντες διευθυντές, επιθεωρητές, ΠΛΕ (πρώην συναδέλφους) και όχι μόνο...", εξαπολύθηκε εναντίον μου η μήνις της Διευθύντριας Μέσης Εκπαίδευσης και του Κλάδου των Επιθεωρητών Μέσης Εκπαίδευσης, γιατί το περιεχόμενο του άρθρου μου ενόχλησε ιδιαιτέρως κάποιους υψηλόβαθμους, πιθανόν γιατί κάποιοι αναγνώρισαν τον εαυτό τους και τη συμπεριφορά τους σε όσα καυτηρίαζα μέσω των στίχων του Αλεξανδρινού.

Το ιστορικό μιας δίωξης
Η μεν ΔΜΕ ζήτησε γραπτώς από τον Υπουργό Παιδείας την άμεση απομάκρυνσή μου από το Γραφείο της Γενικής Διευθύντριας όπου ήμουν τότε αποσπασμένη, χρησιμοποιώντας μάλιστα μια ... ιδιαίτερα "κολακευτική" φρασεολογία για το άτομό μου, την οποία να μου επιτρέψετε να μη αναφέρω. Ο δε πολιτικός προϊστάμενος του Υπουργείου,  ζήτησε με τη σειρά του γραπτώς από τη Γενική Διευθύντρια την ... παραίτησή μου. (Παρακαλώ οι όποιοι συνειρμοί για συμπεριφορές αρχόντων άλλων εποχών του τύπου "δικάζω - καταδικάζω - εκτελώ με συνοπτικές διαδικασίες" να μη δημοσιοποιηθούν. Τα αυτονόητα δε χρειάζεται να γράφονται).
Όσο για τον Κλάδο των Επιθεωρητών Μέσης Εκπαίδευσης;  Με ενέργειες της ηγεσίας τους, μετά από μια "εκρηκτική" συνεδρίαση της ολομέλειας (από την οποία πολλοί ΕΜΕ φρόντισαν να μου δηλώσουν εκ των υστέρων  ότι ήταν απόντες) προσέφυγαν  γραπτώς στην ΠΑΣΥΔΥ για να της ζητήσουν να μεσολαβήσει, ώστε να τιμωρηθώ παραδειγματικά για τη "ζημιογόνα συμπεριφορά μου". (Το δικαίωμα της κριτικής σε όλο του το μεγαλείο!!!)
Η ΠΑΣΥΔΥ, επιδεικνύοντας μια... υποδειγματική συνδικαλιστική συμπεριφορά (!!!) απαίτησε από την εργοδοσία (τον Υπουργό Παιδείας) την παραδειγματική τιμωρία μου και αυτός φρόντισε να με "τιμωρήσει"... Δια της Γενικής Διευθύντριας μού έγινε γραπτή επίπληξη για την αρθρογραφία μου, ενώ προειδοποιήθηκα ότι θα μετακινηθώ "τιμωρητικά" στο Γραφείο Ευρωπαϊκών Θεμάτων και στη συνέχεια μου ανακοινώθηκε ότι  θα τερματιστεί η απόσπασή μου στο Υπουργείο.

Στο μεταξύ ο φάκελός μου στο Υπουργείο Παιδείας - καθώς και μερικών άλλων "αντιδραστικών" και "προβληματικών" συναδέλφων - γέμιζε καθημερινά, εφόσον το περιεχόμενό των φακέλων, σύμφωνα με τη μέχρι τότε τακτική, δεν κοινοποιούνταν στους εκπαιδευτικούς.  Ωστόσο, με ενέργειες της Γενικής Διευθύντριας (στις οποίες αντιδρούσαν μερικοί υψηλόβαθμοι), και υπό την πίεση των γεγονότων, το Φεβράρη του 2009 έγινε κατορθωτό οι εκπαιδευτικοί να λαμβάνουν γνώση του περιεχομένου του φακέλου τους. Τι ανακάλυψα στο φάκελό μου; Μεταξύ άλλων, ανυπόστατες κατηγορίες, λιβελλογραφήματα, αλληλογραφία μεταξύ υψηλόβαθμων στελεχών του Υπουργείου για το άτομό μου όπου, η ΔΜΕ κατάγγελλε το γεγονός ότι η ΓΔ μου ανέθετε διάφορες εργασίες (πώς αλλιώς, αφού ήμουν αποσπασμένη στο γραφείο της με αυτά τα καθήκοντα;) και για διάφορα ανυπόστατα, η ΓΔ επεξηγούσε και αποδείκνυε ξεκάθαρα στη ΔΜΕ ότι οι εις βάρος μου κατηγορίες ήταν ΟΛΕΣ ανυπόστατες,  και η ΔΜΕ επέμενε να με κατηγορεί γραπτώς, η ΓΔ απαντούσε κι έδινε διευκρινίσεις, κτλ. κτλ. κτλ. κτλ. Κι αυτό γινόταν για μήνες, χωρίς να έχω ενημερωθεί επίσημα, όπως θα έπρεπε σε μια ευνομούμενη πολιτεία. Ανακάλυψα όμως και μία σοβαρότατη κατηγορία, την οποία ανέτρεπε μεν τεκμηριωμένα η Γενική Διευθύντρια, παρέμενε όμως ως κατηγορία στο φάκελό μου προσβάλλοντας την τιμιότητα και την αξιοπρέπειά μου. Γι αυτό και αποφάσισα να αξιοποιήσω όλα τα νόμιμα μέσα για την προστασία του κύρους και της αξιοπρέπειάς μου.

ΟΕΛΜΕΚ και Νέα Κίνηση Καθηγητών

• Ζήτησα την προστασία της συνδικαλιστικής μου οργάνωσης. Ιδιαίτερα εφόσον εντόπισα σοβαρότατες κατηγορίες για τις οποίες ήμουν βεβαίως αθώα. Η πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ μου απάντησε απαξιωτικά. Κατά την άποψή της το θέμα χειριζόταν σωστά η Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου και δεν υπήρχε λόγος να παρέμβει η ΟΕΛΜΕΚ. Εξάλλου, ήμουν ένα μέλος ανάμεσα σε τόσες χιλιάδες... πού να μας προλάβουν. Δηλαδή, συνάδελφοι εκπαιδευτικοί, αν έχετε σοβαρό πρόβλημα με την εργοδοσία, μην αποταθείτε στη συνδικαλιστική σας οργάνωση, περιμένετε από τον εργοδότη να σας το λύσει!!!
• Ζήτησα γραπτώς τη στήριξη της ΟΕΛΜΕΚ με σειρά επιστολών της Νέας Κίνησης Καθηγητών. Η ηγεσία της ΟΕΛΜΕΚ αρνήθηκε να ασχοληθεί με το θέμα. Απλώς έστειλε μια επιστολή στην ΠΑΣΥΔΥ διαμαρτυρόμενη γιατί δεν κλήθηκε η ΟΕΛΜΕΚ για να με... δικάσουν μαζί  με την ΠΑΣΥΔΥ για την αρθρογραφία μου. Τόσο καλά!!!
• Η Νέα Κίνηση έστειλε τρεις επιστολές στον Υπουργό Παιδείας ζητώντας συνάντηση μαζί του για τα σοβαρά θέματα που προέκυψαν από ενέργειες υψηλόβαθμων στελεχών του Υπουργείου εις βάρος εκπαιδευτικών και με συγκεκριμένη αναφορά στην περίπτωση των εις βάρος μου ενεργειών. Καμία ανταπόκριση από τον πολιτικό μας προϊστάμενο!!!

Πώς μπορεί κάποιος να προστατευθεί από αυθαιρεσίες της εξουσίας εις βάρος του;

• Αποτάθηκα σε νομικό σύμβουλο, ζητώντας την προστασία των δικαιωμάτων μου ως πολίτη της δημοκρατίας. Μέσω του νομικού συμβούλου ζήτησα την παρέμβαση της Γενικής Ελέγκτριας, για να αποδειχθεί με τη βούλα και τη σφραγίδα ενός ανεξάρτητου θεσμού της Δημοκρατίας το αυταπόδειχτο ότι... δεν είμαι ελέφαντας. Με την Έκθεσή της, όχι μόνο αυτό αποδεικνύεται, αλλά, εμμέσως πλην σαφώς, κάνει παρατήρηση στο Υπουργείο για την αμφισβήτηση της τιμιότητάς  μου, για ένα ζήτημα τόσο προφανές. (Αν είδατε εσείς εδώ και ένα χρόνο οποιαδήποτε απολογία εκ μέρους του Υπουργείου και εκείνων που με συκοφάντησαν, όταν τον Ιούλιο του 2009 με την Έκθεση της Γενικής Ελέγκτριας έλαμψε η αλήθεια  - γιατί πράγματι, δεν ήμουν ελέφαντας - είδα κι εγώ...)
• Αποτάθηκα στην Επίτροπο Διοικήσεως, κι εγώ ως άτομο και η Νέα Κίνηση Καθηγητών. Η Έκθεσή της, η οποία κοινοποιήθηκε στο Υπουργείο και στη Βουλή το Φεβράρη του 2010, με δικαίωσε πλήρως, τονίζοντας εμφαντικά το πόσο σημαντικό είναι για τη δημοκρατία οι Εκπαιδευτικοί να ασκούν κριτική στα διαδραματιζόμενα. (Και πάλι αν είδατε εσείς οποιαδήποτε απολογία εκ μέρους εκείνων που με κατηγόρησαν και με δίωξαν για την αρθρογραφία μου, είδα κι εγώ... )

Γι αυτό και στο μεταξύ ζήτησα τον άμεσο τερματισμό της απόσπασής μου, με επιστολή την οποία και σκέφτομαι να δημοσιεύσω, έτσι για το καλό της ιστορίας... 

Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας

Δύο βουλευτές, ο Γιώργος Βαρνάβα και ο Αντρέας Θεμιστοκλέους, προερχόμενοι από δύο διαφορετικά κόμματα, αφού ενημερώθηκαν και από άλλους συνδικαλιστές για το περιεχόμενο των φακέλων τους, ενέγραψαν προς συζήτηση το θέμα του φακελώματος των εκπαιδευτικών και της συμπεριφοράς υψηλόβαθμων στελεχών του Υπουργείου Παιδείας εις βάρος εκπαιδευτικών. Στο μεταξύ, η Βουλή πήρε την Έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως για την ελευθερία της έκφρασης, και τα δύο θέματα μπήκαν μαζί στην ατζέντα της συνεδρίασης της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής της 16ης Φεβρουαρίου του 2010. Γι αυτό και προσκλήθηκα να παρευρεθώ στην εν λόγω συνεδρίαση, μαζί με τον τότε πρόεδρο της Νέας Κίνησης Καθηγητών Ιάκωβο Ιακώβου που είχε υποβάλει το παράπονο στην Επίτροπο και που είχε επίσης πάρει το φάκελό του (εκεί να δείτε ανυπόστατες κατηγορίες!!!) και το συνάδελφο Παντελή Νικολαΐδη. Το τι έγινε στη Βουλή και μετά, δημοσιεύτηκε σε αρκετές εφημερίδες. Τα ΜΜΕ, στην πλειοψηφία τους, διαστρέβλωσαν βεβαίως την αλήθεια και επέτρεψαν στην ηγεσία του Υπουργείου να δώσει τη δική της και μόνο εκδοχή για τα πράγματα . Για το θέμα έχω αρθρογραφήσει κι εγώ, και άλλοι στην εφημερίδα Πολίτης, και τα σχετικά κείμενα αναρτώνται σταδιακά στο ιστολόγιο αυτό. Εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω την εφημερίδα "Πολίτης" για την όλη στάση που τήρησε επί του θέματος, δημοσιεύοντας και την Έκθεση της Επιτρόπου, αλλά και τα διευκρινιστικά κείμενα που έστειλα. Αντίθετα με άλλες εφημερίδες, οι οποίες, χωρίς να γνωρίζουν, δημοσίευσαν ανακρίβειες, μέχρι και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς εις βάρος των τριών εκπαιδευτικών που κλήθηκαν στη Βουλή. 

Το σημαντικότερο που μένει από την όλη ιστορία είναι ότι, με την παρέμβαση της Επιτρόπου, μετά την υποβολή του παραπόνου για την περίπτωσή μου από τη Νέα Κίνηση Καθηγητών, και  με τη στάση που τήρησαν τρεις βασικά  Βουλευτές της Επιτροπής Παιδείας (οι Γιώργος Βαρνάβας, Αντρέας Θεμιστοκλέους και Αθηνά Κυριακίδου επέκριναν εντονότατα το Υπουργείο για τη στάση του, ενώ οι υπόλοιποι αρκέστηκαν στο να συμφωνήσουν ότι πρέπει να τροποποιηθεί η νομοθεσία), το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε στην πρόταση για κατάργηση του επίμαχου άρθρου 51(2), επιτρέποντας πια στους εκπαιδευτικούς να δημοσιοποιούν τις θέσεις και τις απόψεις τους για ζητήματα εκπαιδευτικά και όχι μόνο.
Πόσο η νοοτροπία της φίμωσης, του φόβου της δίωξης, της καταγγελίας θα αλλάξει με την αλλαγή της νομοθεσίας, αυτό θα φανεί σταδιακά. Προς το παρόν;

Ιστορίας συνέχεια
Η συνέχεια της ιστορίας γράφεται με πισώπλατες που δέχομαι με τρόπο πλέον πιο προσεκτικό από εκείνους που δεν ανέχονται τη διαφορετική άποψη.
Γι αυτό και θεωρώ πως η δημοσιοποίηση των απόψεων των εκπαιδευτικών είναι ιδιαίτερα σημαντική στις μέρες μας, αφού - παρά τις επίσημες διακηρύξεις του Υπουργού Παιδείας - "όποιος συλλογάται ελεύθερα" και όποιος εκφράζει τις απόψεις του, τιμωρείται ακόμη ποικιλοτρόπως. Ο φόβος των εκπαιδευτικών να μιλήσουν, αποδεικνύει του λόγου το αληθές. "Εσύ κάηκες μια φορά, δε φοβάσαι να ξανακαείς, γράψε εκ μέρους μας τις διαφωνίες μας για ενέργειες του Υπουργείου, αλλά μη μας αναφέρεις ονομαστικά και μη μας ζητάς να υπογράψουμε, έστω κι αν συμφωνούμε απόλυτα" - αυτά μου λένε συχνά κάποιοι συνάδελφοι.
Γι αυτό επίσης και αποφάσισα να δημοσιοποιήσω αυτή την ιστορία στο ιστολόγιό μου, μαζί και την Έκθεση της Επιτρόπου. Για να φανεί η αλήθεια και να μη μας κοροϊδεύει η σημερινή ηγεσία της ΟΕΛΜΕΚ ότι "αγωνίστηκε για το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση." Εκείνοι που αγωνίστηκαν το πλήρωσαν και το πληρώνουν ακόμη, και η οργάνωση δεν τους προστάτευσε ως όφειλε. Και γιατί ευελπιστώ ότι κάποια στιγμή η ιστορία αυτή θα γίνει πράγματι ιστορία, και ότι θα πάψω να αναλογίζομαι με πικρία το πώς μου συμπεριφέρθηκαν άνθρωποι με τους οποίους είχα προηγουμένως συνεργαστεί, κινούμενοι από το φόβο ή από την επιθυμία της εξουσίας. 

Προσωπική ιστορία ή νοοτροπίες και αντιλήψεις περί εξουσίας;

Και για να μη θεωρηθεί ότι αυτή η ιστορία είναι απλώς προσωπική, καλώ τον αναγνώστη να αναγνωρίσει αντιλήψεις και νοοτροπίες πίσω από τη συμπεριφορά της πλειοψηφίας της ηγεσίας του Υπουργείου απέναντι σε όποιον εκπαιδευτικό διαθέτει άποψη και δε φοβάται να την εκφράσει δημόσια.  Η δική μου ιστορία απλώς αντικατοπτρίζει νοοτροπίες αντίθετες με τους δημοκρατικούς θεσμούς, οι οποίες κατά την κρίση μου θέτουν σε κίνδυνο το δημόσιο σχολείο. Γιατί, όταν φιμώνονται οι εκπαιδευτικοί, όταν διαστρεβλώνεται η αλήθεια, το σχολείο μετατρέπεται σε χώρο αναπαραγωγής επιβεβλημένων αντιλήψεων, ενώ απονεκρώνεται η δυνατότητα ανάπτυξης υγιούς προβληματισμού από τους μαθητές. Όταν αμφισβητείται το κύρος των εκπαιδευτικών - όχι γιατί σφάλλουν, αλλά γιατί τολμούν να αντιδρούν - όταν κλονίζεται η εμπιστοσύνη γονέων και μαθητών στο δάσκαλο, πλήττεται μαζί και η εμπιστοσύνη στο δημόσιο σχολείο, άρα τίθεται σε κίνδυνο το ίδιο το ίδιο το αγαθό της δημόσιας εκπαίδευσης. Γιατί τότε η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, αντί να προστατεύει το κύρος των εκπαιδευτικών, το πλήττει με ενέργειές της;

Ας αναρωτηθούμε όλοι (παρατηρώντας και άλλα ανάλογα φαινόμενα γύρω μας, είτε αυτά βλέπουν είτε όχι το φως της δημοσιότητας) αν στις μέρες μας μια κάποια "τιμωρία" αναμένει όποιον αμφισβητεί την εξουσία, όχι μόνο στο Υπουργείο Παιδείας αλλά στο σύνολο της κυπριακής κοινωνίας.

Η κατάντια του συνδικαλισμού
Και - δυστυχώς -  η νοοτροπία αυτή στο χώρο της εκπαίδευσης έχει μετατραπεί σε πρακτική, "χάρη" στην παθητικότητα και την αδράνεια της σημερινής ηγεσίας της ΟΕΛΜΕΚ, η οποία αποδεικνύεται κατώτερη των περιστάσεων, εφόσον δεν επιχειρεί καν να προστατεύσει τα μέλη της. Τα παραδείγματα πολλά που τεκμηριώνουν την άποψη αυτή - αναφέρω ενδεικτικά τις εξής σκηνές  συνδικαλιστικού εξευτελισμού: Η πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ να φυγαδεύει τον Υπουργό στην ΠΣΓΑ του Φεβράρη του 2010 για ... να τον διασώσει από τα πυρά κάποιων συνδικαλιστών, η ηγεσία της ΟΕΛΜΕΚ να ανέχεται προσβολές μελών της από τον Υπουργό σε Συνέδριο στις 20 Φεβρουαρίου του 2010, από τη ΔΜΕ στη Βουλή στις 16 Φεβρουαρίου, στη συνέχεια η ηγεσία της ΟΕΛΜΕΚ να μην αντιδρά στις προσβολές και τις άδικες κατηγορίες που δέχονται μέλη της από τα ΜΜΕ, ωσάν να θεωρεί τους εκπαιδευτικούς ένοχους για όσα ανυπόστατα τους προσάπτονται. Και το χειρότερο; Η σημερινή ηγεσία της ΟΕΛΜΕΚ να μην αντιλαμβάνεται πως, όταν κατηγορούνται άδικα τα μέλη της και δεν προστατεύονται, αποδυναμώνεται το ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα.
Γι΄ αυτό και κλείνοντας αυτό το δημοσίευμα, ας μου επιτραπεί να αφιερώσω το τραγούδι του Βασίλη στην πρόεδρό μας, και Ελένη Σεμελίδου και σε όσα άλλα μέλη της Γραμματείας και του ΚΔΣ της ΟΕΛΜΕΚ τήρησαν μια απαράδεκταη συνδικαλιστική στάση, για να πάρουν σύντομα "Χαιρετίσματα, λοιπόν, στην εξουσία..."